swobodne przemieszczanie sie po uni europejskiej notatki

Swobodny przepływ osób to jedna z czterech głównych zasad rynku wewnętrznego, ponadto główna zasada promowana przez Unię Europejską. Dzięki niej wszyscy obywatele Unii Europejskiej oraz rezydenci legalnie mieszkający w jednym  z państw członkowskich mogą bez przeszkód przemieszczać się po terytorium UE i osiedlić się.

w dwóch aktach  prawnych z 15 października 1968r. : rozporządzenia Nr. 16122/68 Rady z 15.10.1968 dotyczące swobody  przepływu pracowników w ramach Wspólnoty oraz dyrektywie nr 68/360 dotyczącej zniesienia ograniczeń przemieszczania się i osiedlania się na terenie wspólnoty pracowników państw Wspólnoty i członków ich rodzin Nakładają one na państwa  członkowskie obowiązek stworzenia gwarancji w zakresie zarówno opuszczenie jak i wjazdu na ich terytoria w   celu podjęcia pracy w charakterze pracownika. W szczególności państwa członkowskie nie mogą domagać się od  swoich obywateli wiz wyjazdowych.1

Swoboda przemieszczania się stanowi fundamentalne prawo pracowników i ich rodzin. Mobilność osób na obszarze Wspólnoty stała się jednym ze środków, a pomocą których pracownik ma zagwarantowaną możliowść poprawy swych warunków życia i pracy, a wraz z tym promowanie sewgo awansu społecznego. Podstawoym prawem we Wspólnocie Europejskiej jest zagwarantowanie swobodnego przepływu osób. Zasada wolnego przepływu osób traktowana jest przez Trybunał Sprawiedliwości jako jedna z podstawowych zasad prawa wspólnotwego. Zasada ta uważana jest za ważne prawo socjalne.

Ważne we Wspólnocie jest więc tworzenie i harmonizowanie przepisów prawnych, które dają każdemu obywatelowi WE prawo do przemieszczania się i osiedlania w dowolnym kraju. Tworzy się tu więć przepisy dotyczące prawa do opieki, zatrudnienia, pobytu, uznania dyplomów i kwalifikacji zawodowych, zabezpieczenia socjalnego pracowników migrujących, opodatkowania. Wraz z  tym przesłaniem Państwa Członkowskie w Unii Eueropejskiej stworzyły szereg uregulowań prawnych dotyczącycych swobodnego przemieszczania się, osiedlania i podejmowania zatrudnienia na obszarze całej Wspólnoty.2

Zasada swobodnego przepływu osób ( najpierw i przede wszystkim pracowników, ale także osób tworzących przedsiębiorstwa i świadczących usługi, studentów, emerytów  rencistów oraz poostałych osób ), to jedna z czterech fundamentalnych zasad wspólnego rynku, obok swobodnego  ruchu kapitałów, towarów i usług. Mówił o niej już art. Traktatu Rzymskiego z 1957r.3                                                   Art. 48

1.  Swobodny przepływ pracowników na terenie Wspólnoty zostanie zapewniony najpóźniej  z upływem okresu przejściowego.
2.  Swobodny przepływ oznacza zniesinie wszelkiej dyskryminacji wobec pracowników Państw Członkwowskich, stosowanej ze względu na obywatelstwo w dziedzinie zatrudnienia, płac oraz innych warunków pracy.
3.  Z zastrzezeniem ograniczeń uzasadnionych względami porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego i zdrowia publicznego, wobodny przepływ pracowników obejmuje prawo do:
4.   Przyjmowania  pracy konkretnie zaoferowanej;
5.  Swobodnego przenoszenia się w tym celu w obrębie terytoriów Państw Członkowskich;
6.  Przebywania w jednym z Państw Członkowskich w celu wykonywania tam zawodu zgodnie z postanowieniami ustaw, rozporządzeń i aktów administracyjnych, jakie obowiązują przy zatrudnianiu pracowników krajowych;
7.  Pozostawienia po objęciu pracy na terytorium jednego z Państw Członkowskich na warunkach, które określone zostaną przez Komisję rozporządzeniami wykonawczymi.
8.  Postanowienia niniejszego artykułu nie odnoszą się do pracy w administracji publicznej.4

 2.  K.Głąbicka Rynek Pracy w Unii Europejskiej- Stan i pespektywy, wyd. Difin,Warszawa 1999., s. 17.                                                            3. W. Anioł, Europejska polityka społeczna- Implikacje dla Polski, wyd. Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2003,s .97.

W Traktacie z Maastricht z1992 r swobodne poruszanie się i przebywanie na obszarze państw członkowskich zostały uznane za podstawowe prawo obywateli Unii Europejskiej. Zgodnie z obecnym art. 39 TWE( dawny art. 48), swobodny przepływ pracowników polega na zakazie dyskryminacji ze względu na obywatelstwo w dziedzinie zatrudnienia, wynagrodzenia oraz innych warunków pracy i wyraża się w prawie do przemieszczania się, pobytu i podjęcia pracy w wybranym państwie członkowskim. Wspólnotowa definicja pracownika, w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, zakłada,że jest nią osoba która prowadzi aktywność zarobkową przynoszącą dochód, realizowaną w ramach róznych podstaw prawnych, a nie tylko na podstawie umowy  o pracę. Warto też dodać, że prawo do pobytu, podjecia pracy i kształcenia się w państwie przyjmującym mają członkowie najbliższej rodziny migrującego pracownika. Inne osoby(np. Byli pracownicy) korzystają ze swobody przepływu, jeśli posiadają dochody ( kapitał) i są objętete ubezpieczeniem zdrowotnym5

Występują pewne ograniczenia w realizacji tej swobody. Tzw. Klauzule publiczne przewidują, iż ze względu na wymogi ochrony porządku, bezpieczeństwa i zdrowia publicznego swobodny przepływ osób może podlegać pewnym ograniczeniom (np. Przypadku nieważności paszportu lub epidemii). Zasada wolnego przepływu pracowników nie obejmuje też osób zatrudnionych w służbie publicznej. W szczególności w świetle orzecznictwa ETS, dotyczy to administracji państwowej  i samorządowej, wymiaru sprawiedliwości (sędziowie i prokuratorzy), armii, policji korpusu dyplomatycznego, organów podatkowych. Za funkcjonariuszy publicznych nie uznaje się jednak w  tym kontekście m.in. adwokatów, pracowników poczty, kolei i linii lotniczych, szpitali, szkół państwowych ( za wyjątkiem ich kierowników), rozgłośni radiowych i telewizyjnych. Warto podkreślić, że ogromną rolę w kształtowaniu zakres swobodnego przepływu pracowników i  w usuwaniu różnych przeszkód na drodze liberalizacji migracji zarobkowych odegrało orzecznictwo Europejskiego Trybunału . Sprzyjające ruchom siły  roboczej orzeczenia Trybunału wynikały z konieczności respektowania prawa obywateli UE do równego traktowania we wszystkich państwach członkowskich, w szczególności  zaś formułowane były na podstawie  zakazu  dyskryminacji w zakresie zatrudnienia, wynagrodzenia i innych warunków pracy.