cukrzyca notatki

Definicja:
    Cukrzyca jest to grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się hiperglikemią wynikającą z defektu wydzielania i/lub działania insuliny
    Przewlekła hiperglikemia wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, szczególnie oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych
Cukrzyca typu 1 rozwija się u predysponowanych genetycznie osób, u których na skutek dodatkowego działania czynników środowiskowych dochodzi do procesu autoimmunologicznej destrukcji komórek beta wysepek Langerhansa wiodącego do ustania sekrecji insuliny. Proces ten dokonywany jest przez cytotoksyczne limfocyty T CD-8 i towarzyszy mu synteza autoprzeciwciał skierowanych przeciwko komórkom beta.
Autoprzeciwciała- markery destrukcji komórek β:
    Przeciwwyspowe (ICA0
    Przeciwinsulinowe (IAA)
    Przeciw dekarboksylazie kwasu glutaminowego (anty- )
    Przeciw fosfatazom tyrozyny (anty-IA-2)
Cukrzyca typu 2:
    Zakres od dominującej oporności na insulinę ze względnym niedoborem insuliny do dominującego zaburzenia w wydzielaniu insuliny zwykle połączonego z opornością na insulinę
Inne szczególne typy cukrzycy:
    Genetycznie uwarunkowane uszkodzenie komórek β
    Genetycznie uwarunkowane nieprawidłowe działanie insuliny
    Choroby trzustki (zapalenie trzustki, uraz trzustki i pankreatektomia, nowotwór, mukowiscydoza, hemochromatoza, pankreatopatia włóknisto-wapniejąca i inne)
    Endokrynopatie (akromegalia, z.i ch. Cushinga, pheochromocytoma, nadczynność tarczycy)
    Wpływ leków lub substancji chemicznych (k. nikotynowy, sterydy, fenytoina, tiazydy, ch. Tarczycy, B- adrenolityki)
    Wpływ infekcji (wirus różyczki, cytomegalii i świnki)
    Rzadkie typy cukrzycy modulowanej immunologicznie
    Inne zespoły genetyczne niekiedy związane z cukrzycą (z. Downa, Klinefeltera, Turnera, Wolframa)
Jeśli nie występują objawy hiperglikemii, badanie w kierunku cukrzycy należy przeprowadzić raz w ciągu 3 lat u każdej osoby powyżej 45 roku życia. Ponadto niezależnie od wieku, badanie to należy wykonać co roku u osób z grup ryzyka.



Kto jest w grupie ryzyka?
Pacjenci:
    Z otyłością lub nadwagą (BMI≥ 25 i/lub obwód w talii >80cm kobiety; >94 mężczyźni )
    Z cukrzycą występującą w rodzinie (rodzice bądź rodzeństwo)
    Mało aktywnych fizycznie
    Z grupy środowiskowej lub etnicznej częściej narażonej na cukrzycę
    U których w poprzednim badaniu stwierdzono nieprawidłową glikemię na czczo
    Z przebytą cukrzyca ciężarnych
    Kobiet, które urodziły dziecko o masie ciała >4kg
    Z nadciśnieniem tętniczym
    Z zespołem policystycznych jajników
Nazewnictwo stanów hiperglikemicznych:
    Prawidłowa glikemia na czczo 70-99 mg/dl (3,9- 5,5mmol/l)
    Nieprawidłowa glikemia na czczo 100-125 mg/dl (5,6-6,9 mmol/l)
    Nieprawidłowa tolerancja glukozy w 120. Minucie OGTT glikemia 140-199 mg/dl (7,8-11 mmol/l)
    Stan przedrzucawkowy nieprawidłowa glikemia na czczo lub nieprawidłowa tolerancja glukozy


Rozpoznanie cukrzycy:
    Objawy hiperglikemii i glikemia przygodna ≥200 mg/dl (≥ 11,1 mmol/l)
    2-krotnie glikemia na czczo ≥ 126 mg/dl (≥7,0 mmol/l)
    Glikemia w 120. Minucie OGTT ≥200 mg/dl (≥11,1 mmol/l)
Cukrzyca w ciąży może występować jako:
    Cukrzyca przedciążowa (PGDM)- gdy w ciążę zachodzi kobieta chorująca już na cukrzycę (niezależnie od typu choroby)
    Hiperglikemia po raz pierwszy rozpoznana w trakcie
ciąży
Czynniki ryzyka hiperglikemii w ciąży:
    Ciąża po 35. Roku życia
    W wywiadzie porody dzieci o dużej masie ciała >4000g
    Urodzenie noworodka z wadą rozwojową
    Zgony wewnątrzmaciczne w wywiadzie
    Nadciśnienie tętnicze
    Nadwaga lub otyłość
    PCOS
    Rodzinny wywiad w kierunku cukrzycy typu 2
    Rozpoznanie cukrzycy ciążowej w poprzednich ciążach
    Wielorództwo

Hiperglikemia rozpoznana po raz pierwszy w ciąży klasyfikacja WHO 2013:
Cukrzyca w ciąży gdy spełnione są warunku ogólne rozpoznania cukrzycy, to znaczy:
    Glikemia na czczo ≥7,0 mmol/l (126 mg/dl)
    Lub glikemia w 2. Godz. 75g OGTT ≥11,1 mmol/l (200mg/dl)
    Lub glikemia przygodna ≥ 12,5 mmol/l (200 mg/dl) i towarzyszą jej objawy kliniczne hiperglikemii
Cukrzyca ciążowa (GDM):
    Gdy spełnione jest co najmniej jedno z kryteriów 75g OGTT
Czas wykonania oznaczenia
Stężenie glukozy mg/dl
Stężenie glukozy mmol/l
Na czczo
92-125
5,1-6,9
60 minuta
≥180
≥10,0
120 minuta
153-199
8,5-11,0

Doustny test tolerancji glukozy (OGTT)
Wskazania:
    Cechy zespołu metabolicznego przy prawidłowej glikemii na czczo
    Glikemia na czczo 100-125 mg/dl (5,6-7,0 mmol/l)
    Glukozuria przy prawidłowej glikemii na czczo
    Jako badanie diagnostyczne w rozpoznawaniu cukrzycy ciężarnych
Przeciwwskazania:
    Rozpoznana wcześniej cukrzyca
    Choroby przewodu pokarmowego, które mogą utrudnić przeprowadzenie testu (zespoły upośledzonego wchłaniania, stany po resekcji żołądka)
    Stany ostre
Przygotowanie pacjenta:
Przed przeprowadzeniem testu nie należy zmieniać diety w ciągu co najmniej 72h, a w szczególności ograniczać spożycia węglowodanów.
Trzeba ustalić, czy pacjent nie zażywa leków o działaniu hiperglikemizującym (kortykosteroidy).
Do badania pacjent powinien zgłosić się rano, na czczo, po co najmniej 8h od spożycia ostatniego posiłku, wypoczęty, po przespanej nocy.
Oznaczenie hemoglobiny glikowanej:
HbC jest retrospektywnym wskaźnikiem glikemii oraz czynnikiem ryzyka rozwoju przewlekłych powikłań cukrzycy.
    Oznaczenie należy wykonywać raz w roku u pacjentów ze stabilnym przebiegiem choroby, osiągających cele leczenia
    U pacjentów nieosiągających celów leczenia lub tych, u których dokonano zmiany sposobu leczenia, należy wykonywać oznaczenia co najmniej raz na kwartał
Określenie celów w leczeniu cukrzycy:
Cele ogólne: HbC ≤ 7%
Cele szczegółowe:
    HbC ≤6,5 % w odniesieniu do cukrzycy typu 1 (glikemia na czczo i przed posiłkami, także w samokontroli: 80-110 mg/dl a 2h po rozpoczęciu posiłku w samokontroli <140 mg/dl), w przypadku krótkotrwałej cukrzycy typu 2, u dzieci i młodzieży niezależnie od typu cukrzycy
    HbC ≤ 8,0% w przypadku chorych w zaawansowanym wieku i/lub cukrzycą z powikłaniami o charakterze makroangiopatii (przebyty zawał serca i/lub udar mózgu) ≤ i/lub licznymi chorobami towarzyszącymi
    HbC ≤ 6,5 % u kobiet planujących ciąże i będących w I trymestrze ciąży, natomiast w II i III trymestrze ciąży HbC ≤6,0 % jeżeli nie jest to związane ze zwiększonym ryzykiem niedocukrzeń
    Określając cele leczenia mierzone wartością hemoglobiny glikowanej, nadal nie zaleca się pomiarów Hb jako narzędzia do monitorowania wyrównania metabolicznego w cukrzycy ciążowej (GDM)
    W cukrzycy przedciążowej zaleca się oznaczenie Hb podczas planowania ciąży oraz co 6 tygodni podczas ciąży
Samokontrola glikemii:
    Na czczo i przed posiłkami 80-110
    2h po rozpoczęciu posiłku <140
Cukrzyca ciążowa:
    Docelowe wartości w samokontroli na czczo 70-90 mg/dl (3,9-5,0 mmol/l)
    Maksymalna glikemia w 1. Godzinie po rozpoczęciu posiłku ma być <140 mg/dl (<7,8 mmol/l) (PTD 2016 rok <120 mg/dl, 6,7 mmol/l)
    Bez niedocukrzeń
Powikłania cukrzycy:
    2-4 krotny wzrost ryzyka zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych
    Główna przyczyna schyłkowej niewydolności nerek
    Główna przyczyna utraty wzroku
    Główna przyczyna nieurazowej amputacji kończyn dolnych
Ciąża nie jest zalecana u kobiet chorych na cukrzycę powikłaną:
    Nefropatią ciężkiego stopnia charakteryzującą się klirensem kreatyniny <40ml/min
    Niekontrolowanym, opornym na leczenie nadciśnieniem tętniczym
    Ciężka, niepoddającą się leczeniu retinopatią proliferacyjną
    Aktywną, zaawansowaną chorobą niedokrwienną serca lub przebytym zawale serca
    Neuropatią autonomiczną z zajęciem układu bodźcoprzewodzącego serca lub przewodu pokarmowego
    Ostateczna decyzja dotycząca prokreacji należy do pacjentki, niemniej musi być ona poinformowana przez specjalistów z danej dziedziny o ryzyku dla jej zdrowia i życia, jakie niesie w tych przypadkach ciąża
Prewencja i opóźnianie rozwoju cukrzycy:
    Zalecenia PTD 2017: Obecnie nie istnieje żadna skuteczna i wprowadzona do praktyki klinicznej metoda zapobiegania cukrzycy typu 1 zarówno w populacji ogólnej, jak i u osób z grup ryzyka
Prewencja i opóźnianie rozwoju cukrzycy typu 2:
    Osoby obciążone wysokim ryzykiem rozwoju cukrzycy typu 2 należy podać odpowiedniej edukacji na temat zasad zdrowego st...